Γιατί χρειάζεται;

Ζούμε σε μία κοινωνία που από νωρίς προετοιμάζει τα παιδιά της για το τέλειο και επιβραβεύει την τελειότητα. Η μανία όμως αυτή για το τέλειο, κρατά πίσω τον αθλητή γιατί δεν τον αφήνει να ρισκάρει, να εκφραστεί ελεύθερα καθώς ο φόβος της αποτυχίας είναι συνήθως γι΄αυτόν μεγαλύτερος από τη χαρά της επιτυχίας. Προστατεύει λοιπόν τον εαυτό του από την αποτυχία, δεν αποτυγχάνει ποτέ, αλλά και δεν δίνει στον εαυτό του την ευκαιρία να μάθει από τα λάθη του, να γίνει πιο δυνατός από την εμπειρία και να προετοιμαστεί

Η έλλειψη συγκέντρωσης είναι η αδυναμία μας να εστιάσουμε την προσοχής μας σε συγκεκριμένο έργο και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Πολλές φορές είναι κάτι που παρουσιάζεται λόγω εξωγενών παραγόντων, πχ. κούραση και νύστα, θορυβώδες περιβάλλον, βαρετή ενασχόληση, άλλες όμως φορές αυτό που το προκαλεί είναι ενσωματωμένο στον γενετικό μας μηχανισμό και παρουσιάζεται σε ότι κι αν ασχοληθούμε. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για το σύνδρομο Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας ( ΔΕΠ-Υ). Όποια όμως κι αν είναι η αιτιολογία του, το σίγουρο είναι πως πρέπει να αντιμετωπισθεί καθώς σίγουρα θα επηρεάσει τον αθλητή σε όλα τα στάδια της απόδοσης του.

Το άγχος είναι ένα συναίσθημα αρκετά συνηθισμένο στην καθημερινή ζωή όλων μας, όχι μόνο των αθλητών.  Ακόμα και τα παιδιά μικρής ηλικίας το βιώνουν και μάλιστα κάποιες φορές σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό με αποτέλεσμα να δυσχαιρένουν οι καθημερινές ενασχολήσεις τους.  Το άγχος του αθλητή και συγκεκριμένα το άγχος απόδοσης (performance anxiety) είναι κάτι συνηθισμένο σε όσους ασχολούνται με τα σπορ. Δεν είναι όμως κάτι που εμφανίζεται «στα ξαφνικά», ούτε δημιουργείται από εξωτερικούς παράγοντες και μόνο (ισχυρός αντίπαλος, πλεονέκτημα έδρας, παιχνίδι κατηγορίας !!!!!!!!!!!!!), αλλά εδρεύει σε παλαιότερα βιώματα και καταστάσεις και τον τρόπο που έχουμε μάθει να τα χειριζόμαστε. Με άλλα λόγια, ο τρόπος που αντιδρούμε στον επικείμενο «κίνδυνο» στον αθλητισμό, είναι ο τρόπος που αντιδρούμε σε όλους τους αγχογόνους τομείς της ζωής μας. Είναι λοιπόν κάτι που χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε και σταδιακά να αρχίσουμε να τροποποιούμε.

Όσοι παίρνουν μέρος στον αθλητισμό, ερασιτεχνικό ή επαγγελματικό, ακόμα και σπουδαίοι και καταξιωμένοι αθλητές, μπορεί σε κάποια στιγμή της καριέρας τους να βιώσουν αυτό που ονομάζεται “choking under pressure” ή “freeze under pressure” (__________ υπό πίεση, πάγωμα υπό πίεση, αντίστοιχα). Πρόκειται για μια ξαφνική, μη ελεγχόμενη αντίδραση του οργανισμού που μπορεί να εκδηλώνεται με εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή, νευρικότητα, αύξηση του καρδιακού παλμού, αρνητικές σκέψεις, πανικό. Είναι λοιπόν απαραίτητο ο αθλητής να είναι προετοιμασμένος για τέτοιες καταστάσεις, μαθαίνοντας να αναγνωρίζει τα σημάδια τους και να εκπαιδεύεται σε τρόπους αντιμετώπισής τους τη στιγμή που συμβαίνουν, αλλά και μακροπρόθεσμα.

Η οργάνωση είναι μια δεξιότητα, που είτε είναι έμφυτη είτε προϊόν εκμάθησης, μας βοηθά να αξιοποιούμε κατάλληλα τον χρόνο και τον χώρο μας. Είναι γνώρισμα πετυχημένων ατόμων και πολλές φορές αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόσληψή μας ή εξέλιξή μας σε κάποιον τομέα. Μέσω της συμβουλευτικής ο αθλητής θα μπορέσει να αναπτύξει συνήθειες που θα τον βοηθήσουν να οργανώσει την καθημερινότητά του και να επιτύχει έτσι περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ηρεμία, παραγωγικότητα.

Στοχοθεσία είναι η  διαδικασία κατά την οποία ο αθλητής θέτει στόχους σχετικά με το τι θέλει να επιτύχει, που θέλει να φτάσει. Ενώ φαίνεται πως πρόκειται για μια εύκολη διαδικασία στην ουσία δεν είναι και ο αθλητής μπορεί να θέσει στόχους για  λάθος λόγο, σε λάθος χρόνο, με λάθος τρόπο, ή ακόμα και να προχωρά χωρίς κανένα στόχο. Μπορεί να συγχέει τα «θέλω» του,  την επιθυμία του με  στόχους θεωρώντας ότι πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Οι στόχοι του αθλητή θα πρέπει να είναι δικοί του, προσωπικοί κι όχι να κατευθύνονται από εξωτερικούς παράγοντες. Θα πρέπει να είναι αληθινοί, εφικτοί, συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, ορατοί και να αφορουν προσωπικές δεξιότητες και χρόνους, αλλά και τελικό αποτέλεσμα. Θα πρέπει να είναι άμεσοι, βραχυπρόθεσμοι, αλλά ιεραρχικά  σταδιακά εξελισσόμενοι και μακροπρόθεσμοι

Χαμηλή αντοχή στη ματαίωση είναι η έννοια που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αδυναμία μας να ανεχτούμε δυσάρεστα συναισθήματα ή αγχογόνες και απρόβλεπτες καταστάσεις. Συχνά βιώνουμε συναισθηματική δυσφορία/φόρτιση  όταν μία κατάσταση δεν εξελίσσεται σύμφωνα με τις επιθυμίες ή προσδοκίες μας, όταν δεν αποκτούμε αυτά  που θεωρούμε ότι δικαιούμαστε ή  όταν κάτι που μας δυσαρεστεί δεν επιλύεται άμεσα έτσι ώστε να αισθανθούμε ανακούφιση. Φυσικά το να επιζητουμε όλα γύρω μας να εξελίσσονται σύμφωνα με τις δικές μας επιθυμίες είναι κάτι το παράλογο και αδύνατο.  Στην περίπτωση του αθλητισμού διάφορα γεγονότα μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια το συναίσθημα της ματαίωσης: κακή απόδοση στην προπόνηση ή τον αγώνα, εμπαιγμός από συμπαίχτες ή οπαδούς, επίπληξη από τον προπονητή, κριτική από γονείς ή φίλους. Η λύση στις περιπτώσεις αυτές είναι να μάθουμε να αποδεχόμαστε τις δυσκολίες, να αξιολογούμε σωστά το  το δικό μας μερίδιο ευθύνης χωρίς να  υπερβάλουμε ή να καταφεύγουμε σε αυτολύπηση και ηττοπάθεια και να καταστρατηγούμε μηχανισμούς αντιμετώπισης

Ο φόβος είναι το συναίσθημα που ειδοποιεί – ενεργοποιεί τον οργανισμό για επερχόμενο κίνδυνο. Θεωρείται  κάτι το φυσιολογικό  όταν βέβαια δεν εξελίσσεται σε κάτι υπερβολικό και μόνιμο. Στην περίπτωση των αθλητών, ο φόβος μπορεί να συγκεκριμενοποιείται σε μία ή περισσότερες μορφές. Έτσι ο αθλητής μπορεί να παρουσιάζει φόβο για την αποτυχία, φόβο για πιθανή ήττα, φόβο για απόρριψη, φόβο για τραυματισμό, φόβο για τις αντιδράσεις του προπονητή. Κανείς βέβαια δεν θέλει να χάνει, δεν θέλει να απομονώνεται, δεν θέλει να στιγματίζεται. Ο στόχος στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η ψυχοσυναισθηματική ενδυνάμωση του αθλητή έτσι ώστε να μπορεί να χειρίζεται καλύτερα δυσάρεστες και  πιεστικές καταστάσεις.

Ο θυμός είναι σύνηθες συναίσθημα στον αθλητισμό. Με την αδρεναλίνη στα ύψη  ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του αγώνα ,τα συναισθήματα οξύνονται και οι αντιδράσεις εύκολα γίνονται παρορμητικές κι εγκρηκτικές. Όμως όταν ένας αθλητής επιτρέπει στον θυμό του να τον κυριεύσει, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η απόδοση του θα μειωθεί καθώς χάνει την συγκέντρωσή του, εστιάζει τώρα περισσότερο στην επίλυση του θυμού του και όχι στο παιχνίδι.