Κίνητρα
Ο όρος «κίνητρο» χρησιμοποιείται συχνά στην καθημερινή ζωή όλων μας. «Δεν έχω κανένα κίνητρο για να αρχίσω δίαιτα», «πρέπει να βρω κάποιο κίνητρο για να τον κάνω να διαβάσει», «είναι αθλητής με υψηλά κίνητρα». Είναι αλήθεια ότι πολλά πράγματα από αυτά που κάνουμε καθημερινά τα κάνουμε αβίαστα, ευχάριστα και χωρίς να χρειαζόμαστε κάποιον να μας παροτρύνει. Για άλλα χρειαζόμαστε μια επιπλέον ώθηση, ένα σπρώξιμο, είτε από τον ίδιο μας τον εαυτό, είτε από εξωτερικούς παράγοντες. Όμως τι ακριβώς είναι το κίνητρο; Σύμφωνα με ειδικούς, στο ανθρώπινο συναίσθημα και τη συμπεριφορά, το κίνητρο είναι η σύνθεση δύο δυναμικών παραγόντων : της ενέργειας και της ευχαρίστησης. Είναι η διαδικασία της εκκίνησης, καθοδήγησης και διατήρησης μιας στοχευμένης μας συμπεριφοράς. Απαντά στο «γιατί» επιλέγουμε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά και είναι απόρροια συνεργασίας νοητικών, συναισθηματικών και κοινωνικών δυνάμεων που κάθε μια συμβάλει με το δικό της ποσοστό στη στοχοθέτηση της συμπεριφοράς (Nevid,2013).
Τρία είναι τα κύρια «συστατικά» από τα οποία αποτελείται το κίνητρο: η εκκίνηση, το ξεκίνημα της συμπεριφοράς, η επιμονή, αυτό που μας κάνει να συνεχίζουμε παρά τις δυσκολίες που συναντάμε, τέλος η δύναμη του κινήτρου μας που εξηγεί την ενέργεια που καταβάλουμε στην προσπάθειά μας.
Διάφορες θεωρίες απαντούν στην προέλευση/δημιουργία των κινήτρων, αυτό όμως που για την παρούσα συζήτηση χρειάζεται να κατανοήσουμε είναι ότι τα κίνητρα μπορεί να είναι εσωτερικά ή εξωτερικά. Εξωτερικά είναι αυτά που λίγο-πολύ άλλοι θέτουν για εμάς για να μας παρακινήσουν να κάνουμε κάτι, όπως για παράδειγμα περισσότερο χαρτζιλίκι σε ένα παιδί που φέρνει στο σπίτι καλύτερους βαθμούς. Εσωτερικά είναι τα κίνητρα που μας οδηγούν σε μία συμπεριφορά, απλά και μόνο γιατί αυτό μας προκαλεί ευχαρίστηση, όπως για παράδειγμα όταν τρέχουμε καθημερινά γιατί αυτό είναι κάτι που πραγματικά μας αρέσει, μας «ανεβάζει».
Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις εκείνες που δυσκολευόμαστε να βρούμε εσωτερικό κίνητρο για κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε και τα εξωτερικά κίνητρα δεν δουλεύουν για να μας παρακινήσουν; Πώς μπορούμε να πείσουμε τον εαυτό μας να σηκώνεται χαράματα κάθε μέρα για την πρωινή προπόνηση; Πώς μπορούμε να κάνουμε ξανά και ξανά την άσκηση που μας δυσκολεύει και στην οποία αποτυγχάνουμε επανειλημμένα ; Ο συγγραφέας James Clear φαίνεται να πιστεύει πως λανθασμένα θεωρούμε ότι το κίνητρο προηγείται της συμπεριφοράς, ότι δηλαδή πρώτα έχουμε το κίνητρο να κάνουμε κάτι και μετά το ξεκινάμε. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει: πολλές φορές ξεκινάμε κάτι και το κίνητρο γεννάται στην πορεία. Σκεφτείτε για παράδειγμα κάποιον που ξεκινά μια δίαιτα όχι γιατί ο ίδιος το θέλει, αλλά γιατί του το επέβαλε ο γιατρός του. Τις πρώτες ημέρες με γκρίνια και δυσκολία τηρεί τη διατροφή του, σε 4-5 ημέρες όμως αρχίζει να νιώθει ελαφρύτερος, αισθάνεται ήδη πολύ καλά και προσθέτει στο πρόγραμμά του γυμναστική και βάρη, προσπαθεί δηλαδή από μόνος του περισσότερο.
Έτσι λοιπόν για άτομα που δυσκολεύονται να βρουν το κίνητρό τους, προτείνονται τα ακόλουθα απλά βήματα:
ΒΗΜΑ 1ο : Υιοθετείς σταθερά μια συνήθεια πριν την δραστηριότητα που σε δυσκολεύει. Η συνήθεια αυτή πρέπει να είναι κάτι το ευχάριστο όπως το να πιεις έναν καφέ ή να ακούσεις το αγαπημένο σου τραγούδι. Σου ανοίγει έτσι την πόρτα για το επόμενο βήμα
ΒΗΜΑ 2ο: Σχεδόν τίποτα δεν ξεκινά από την καθιστική θέση! Σηκωθείτε και κινηθείτε! Με την κίνηση δημιουργείται ενέργεια και η ενέργεια είναι απαραίτητη για να παρακινηθείτε!
ΒΗΜΑ 3ο: Κρατάτε σταθερές τις ρουτίνες σας , έτσι το Α θα ακολουθείται πάντα από το Β. Στην πορεία αυτό θα γίνεται αυτόματα και θα ξεκινάτε αυτό που σας δυσκολεύει χωρίς καν να το συνειδητοποιήσετε.
https://jamesclear.com/motivation
Nevid JS. Psychology: Concepts and Applications. Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning; 2013
